Khám phá bí ẩn hai loại điện tích: Tích điện dương và tích điện âm

Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao chúng ta lại nhận được cú ‘điện giật’ nhẹ khi chạm vào các vật dụng trong những ngày khô ráo? Điều này có liên quan trực tiếp đến hai loại điện tích – dương và âm. Hãy cùng vatly.edu.vn khám phá khái niệm cốt lõi này để hiểu hơn về thế giới xung quanh ta.

Khái niệm về hai loại điện tích

Trong thế giới vật lý, có hai loại điện tích cơ bản: điện tích dương và điện tích âm. Cách thức phân loại và ví dụ về mỗi loại điện tích như sau:

• Điện tích dương (+): Được quan sát trên thanh thủy tinh sau khi ma sát với lụa. Thanh thủy tinh nhiễm điện dương do mất bớt electron.
• Điện tích âm (−): Xuất hiện trên thanh nhựa sẫm màu sau khi ma sát với vải khô. Thanh nhựa nhiễm điện âm do nhận thêm electron.

Tương tác giữa các điện tích:

• Khi hai vật nhiễm điện cùng loại, chúng sẽ đẩy nhau.
• Khi hai vật nhiễm điện khác loại, chúng sẽ hút nhau.

Ví dụ, một vật nhiễm điện âm sẽ nhận thêm electron, trong khi một vật nhiễm điện dương sẽ mất bớt electron. Sự hiểu biết này giúp chúng ta giải thích nhiều hiện tượng vật lý cơ bản, từ tĩnh điện cho đến cách thức hoạt động của các thiết bị điện tử.

Khái quát cấu tạo của nguyên tử

Nguyên tử là đơn vị cơ bản của vật chất, bao gồm hai bộ phận chính: hạt nhân và lớp vỏ electron. Hạt nhân nằm ở trung tâm nguyên tử và mang điện tích dương. Xung quanh hạt nhân là các electron, những hạt mang điện tích âm, chuyển động và tạo thành lớp vỏ bên ngoài nguyên tử.

Một điểm đặc biệt trong cấu tạo nguyên tử là điện tích âm của các electron luôn cân bằng với điện tích dương của hạt nhân. Điều này giúp nguyên tử có tính trung hoà về điện.

Electron có thể di chuyển từ nguyên tử này sang nguyên tử khác, hoặc từ vật này sang vật khác, làm thay đổi tính điện của chúng. Khi một vật nhận thêm electron, nó sẽ mang điện âm; ngược lại, khi mất đi electron, nó sẽ mang điện dương. Hiểu biết về cấu tạo này giúp chúng ta giải thích nhiều hiện tượng vật lý cơ bản như điện và liên kết hóa học.

Hiểu biết về định luật Cu-lông giữa 2 điện tích

Định luật Cu-lông là nền tảng quan trọng mô tả sức mạnh của lực tương tác giữa hai điện tích trong không gian. Theo định luật này, lực này phụ thuộc vào độ lớn của hai điện tích và khoảng cách giữa chúng.

Công thức của định luật Cu-lông diễn đạt mối quan hệ giữa lực tương tác \( F \) giữa hai điện tích điểm \( q_1 \) và \( q_2 \) là:

\[ F = k \cdot \frac{|q_1 \cdot q_2|}{r^2} \]

trong đó:

– \( F \) là lực tương tác giữa hai điện tích, đo bằng newton (N).

– \( q_1 \) và \( q_2 \) là các điện tích, đo bằng Cu-lông (C).

– \( r \) là khoảng cách giữa hai điện tích, đo bằng mét (m).

– \( k \) là hằng số điện môi của chân không, có giá trị khoảng \( 9 \times 10^9 \) Nm²/C².

Công thức này giúp xác định được lực đẩy hay hút giữa hai điện tích, dựa trên độ lớn của chúng và khoảng cách tách biệt. Điều này có ý nghĩa thiết yếu trong việc hiểu các hiện tượng vật lý và trong ứng dụng thực tế như thiết kế các thiết bị điện tử.

Hệ số điện môi và tác động của nó trên lực Cu-lông:

Hệ số điện môi, thường được ký hiệu là \( \varepsilon \), là một thuộc tính quan trọng của môi trường mà qua đó lực Cu-lông giữa hai điện tích được biểu hiện. Nó cho biết lực tương tác giữa các điện tích sẽ giảm đi bao nhiêu lần so với khi chúng ở trong chân không.

Biểu thức cho hệ số điện môi là:

\[ F’ = \frac{F}{\varepsilon} \]

Ở đây:

– \( F’ \) là lực tương tác giữa hai điện tích trong một môi trường cụ thể.

– \( F \) là lực tương tác giữa hai điện tích trong chân không.

– \( \varepsilon \) là hệ số điện môi của môi trường.

Lưu ý quan trọng là lực tương tác giữa hai điện tích sẽ tỉ lệ thuận với tích của các điện tích và tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách giữa chúng. Hệ số điện môi của chân không là 1, nghĩa là trong chân không, lực tương tác không bị giảm bởi môi trường.

Bài tập ứng dụng về hai loại điện tích có đáp án

Câu 1. Phát biểu nào sau đây là sai về điện tích?

A. Điện tích là đại lượng đặc trưng cho trạng thái điện của một vật.

B. Điện tích của một vật có thể dương, âm hoặc không.

C. Điện tích của một vật có thể thay đổi liên tục. 

Đáp án: C. Điện tích của một vật có thể thay đổi liên tục.

Giải thích: Điện tích của một vật không thể thay đổi liên tục, nó chỉ có thể thay đổi theo các phần tử lượng tử.

Câu 2. Khi cọ xát hai thanh nhựa với nhau, thanh nhựa nào mang điện tích dương, thanh nhựa nào mang điện tích âm?

A. Cả hai thanh nhựa đều mang điện tích dương.

B. Cả hai thanh nhựa đều mang điện tích âm.

C. Thanh nhựa bị mất nhiều electron hơn sẽ mang điện tích dương, thanh nhựa bị mất ít electron hơn sẽ mang điện tích âm. 

Đáp án: C. Thanh nhựa bị mất nhiều electron hơn sẽ mang điện tích dương, thanh nhựa bị mất ít electron hơn sẽ mang điện tích âm.

Giải thích: Khi cọ xát hai thanh nhựa với nhau, một thanh nhựa sẽ bị mất electron và mang điện tích dương, thanh nhựa còn lại sẽ nhận thêm electron và mang điện tích âm.

Câu 3. Hai vật nhiễm điện cùng loại:

A. Hút nhau.

B. Đẩy nhau.

C. Không tác dụng lực nào lên nhau. 

Đáp án: A. Hút nhau.

Giải thích: Hai vật nhiễm điện cùng loại sẽ đẩy nhau vì chúng có cùng loại điện tích.

Câu 4. Hai vật nhiễm điện khác loại:

A. Hút nhau.

B. Đẩy nhau.

C. Không tác dụng lực nào lên nhau. 

Đáp án: B. Đẩy nhau.

Giải thích: Hai vật nhiễm điện khác loại sẽ hút nhau vì chúng có khác loại điện tích.

Câu 5. Khi một vật nhiễm điện dương tiếp xúc với một vật nhiễm điện âm, thì:

A. Điện tích của cả hai vật không đổi.

B. Điện tích dương của vật nhiễm điện dương chuyển sang vật nhiễm điện âm.

C. Điện tích âm của vật nhiễm điện âm chuyển sang vật nhiễm điện dương. 

Đáp án: C. Điện tích âm của vật nhiễm điện âm chuyển sang vật nhiễm điện dương.

Giải thích: Khi một vật nhiễm điện dương tiếp xúc với một vật nhiễm điện âm, một số electron sẽ chuyển từ vật nhiễm điện âm sang vật nhiễm điện dương, làm cho điện tích âm của vật nhiễm điện âm giảm đi và điện tích dương của vật nhiễm điện dương tăng lên.

Câu 6. Dòng điện là:

A. Dòng chảy của các điện tích.

B. Dòng chảy của các hạt nhân nguyên tử.

C. Dòng chảy của các electron. 

Đáp án: A. Dòng chảy của các điện tích.

Giải thích: Dòng điện là dòng chảy của các điện tích, cụ thể là dòng chảy của các electron.

Câu 7. Chiều dòng điện được quy ước là chiều:

A. Chuyển động của các điện tích dương.

B. Chuyển động của các điện tích âm.

C. Chuyển động của các hạt nhân nguyên tử. 

Đáp án: B. Chuyển động của các điện tích âm.

Giải thích: Chiều dòng điện được quy ước là chiều chuyển động của các điện tích âm.

Câu 8. Chất dẫn điện là:

A. Vật cho phép dòng điện đi qua.

B. Vật không cho phép dòng điện đi qua.

C. Vật cách điện tốt. 

Đáp án: A. Vật cho phép dòng điện đi qua.

Giải thích: Chất dẫn điện là vật cho phép dòng điện đi qua, ví dụ như kim loại, than chì, dung dịch muối.

Câu 9. Chất cách điện là:

A. Vật cho phép dòng điện đi qua.

B. Vật không cho phép dòng điện đi qua.

C. Vật dẫn điện tốt. 

Đáp án: B. Vật không cho phép dòng điện đi qua.

Giải thích: Chất cách điện là vật liệu không cho phép dòng điện đi qua.

Câu 10: Dòng điện có thể được tạo ra bằng:

A. Hiệu ứng hóa học.

B. Hiệu ứng từ trường.

C. Hiệu ứng nhiệt điện.

D. Tất cả các phương án trên. 

Đáp án: D. Tất cả các phương án trên.

Giải thích: Dòng điện có thể được tạo ra bằng hiệu ứng hóa học, hiệu ứng từ trường, hiệu ứng nhiệt điện.

Với bài viết về hai loại điện tích, chúng tôi hy vọng bạn đã có thêm kiến thức thú vị về vật lý. Đừng ngần ngại ghé thăm vatly.edu.vn để cập nhật những bài viết mới và tìm hiểu sâu hơn về những điều kỳ diệu của khoa học. Hãy chia sẻ suy nghĩ của bạn và cùng nhau mở rộng chân trời tri thức!